ⓒ Fot. Mariusz Kubik
MACIEJ MORAWSKI
(20 IX 1929 – 6 VI 2021)
Prezes Honorowy Stowarzyszenia
w latach 2015-2021
@maciejdzierzykrajmorawski
#maciejmorawski
* * *
Zobacz więcej:
Fragmenty dziennika
(strona w przygotowaniu)
Maciej Morawski o Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa
(strona w przygotowaniu)
Serwis poświęcony Maciejowi Morawskiemu na Facebooku
(30 czerwca 2012 r.)
ⓒ Mariusz Kubik
Dziennikarz, publicysta, bloger, działacz emigracyjny. Wieloletni paryski korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Syn dyplomaty i polityka Kajetana Dzierżykraj-Morawskiego i Marii z Turnów; brat Hieronima Morawskiego, Marii Barbary Ledóchowskiej i Magdaleny Morawskiej.
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
Dzieciństwo spędził w Jurkowie.
Podczas II wojny światowej przebywał w Małej Wsi k. Grójca, następnie w Warszawie. Działał w służbie sanitarnej Armii Krajowej, pod szyldem Polskiego Czerwonego Krzyża. Na początku sierpnia 1944 r. doznał szoku z późniejszymi konsekwencjami zdrowotnymi, w wyniku okrucieństw popełnianych w domu rodzinnym przy ul. Zimorowicza 4 przez tzw. „Brygadę Kamińskiego”.
W powstaniu warszawskim zginęła jego siostra Magdalena – łączniczka dowódcy Zgrupowania „Radosław”. Wcześniej, podczas okupacji niemieckiej działała w Kedywie i kontrwywiadzie Armii Krajowej.
– Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach, 22 czerwca 2009 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
Od września 1944 r. w AK w Belsku koło Grójca, w Drużynie Łączności „Pyry”. Od wiosny 1945 r. był członkiem OMTUR-u w Kościanie, w porozumieniu z grupą byłych AK-owców, która wówczas kierowała głównymi organizacjami politycznymi i władzami miasta (grupę tę władze zlikwidowały dopiero jesienią 1948 r.). W Kościanie zdał też maturę (styczeń 1946 r.). Następnie w Poznaniu, gdzie studiował krótko psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Jednak w tym samym roku wyjechał do swego ojca i przebywał odtąd na emigracji we Francji.
Studiował na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu w Paryżu (Licence es Sciences Sociales CATHO), Akademii Handlowej w Paryżu, następnie w Instytucie Wyższych Studiów Europejskich Uniwersytetu w Strasburgu (był tam stypendystą Kolegium Komitetu Wolnej Europy, 1953-1954).
(fotografia z 2011 roku)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
Z końcem 1954 r. Kolegium odmówiło mu stypendium doktoranckiego w wyniku nadesłanego donosu (inspirowanego zapewne przez służby specjalne bloku komunistycznego), jakoby miał on być w 1945 r. w Kościanie komunistą oraz, że jest homoseksualistą (takie zniesławiające donosy były częste w epoce „McCarthyzmu”, w okresie tzw. „polowania na czarownice”).
Był (po Janie Kułakowskim) prezesem w latach 1955-1965 polskiego Zjednoczenia Młodzieży Chrześcijańsko-Społecznej (sekcji polskiej Międzynarodówki Młodych Chrześcijańskich Demokratów). Współredagował następnie „Le Nouvel Horizon”, pracował we francuskich bankach, był działaczem społecznym, dziennikarzem „Journal des Finances”. Współpracował z biurami paryskimi Komitetu Wolnej Europy i Radia Wolna Europa.
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
ⓒ Fot. Archiwum Lechosława Gawlikowskiego
– w służbie Rozgłośni Polskiej RWE
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
Od 1955 r. „wolny strzelec” (współpracował wówczas z późniejszym dyrektorem Sekcji Polskiej RWE Zygmuntem Michałowskim) a następnie wieloletni korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Paryżu (1965-1992), bliski współpracownik Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Jeden z najlepszych polskich korespondentów informacyjnych RWE, z tego być może powodu był przedmiotem ostrych ataków ze strony propagandy PRL (m.in. zarzut szpiegostwa), w wyniku nagonek i pogróżek jego żona, Jadwiga z Żeromskich, zaniemogła.
ⓒ Fot. Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół
Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Jan Nowak-Jeziorański (2.10.1914 – 20.01.2005)
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
ⓒ Fot. Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół
Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
pierwszym zastępcą Dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE Marka Łatyńskiego,
przebywającym od lat 70. XX w. na emigracji w Niemczech.
Warszawa, 20 stycznia 2016 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik; Archiwum Macieja Morawskiego
Jako dziennikarz paryskiego biura RWE, Morawski zasłynął przede wszystkim ze swych, prowadzonych w latach 80. na antenie w sposób nowatorski, bezpośredni i przyjacielski, wywiadów radiowych z działaczami „Solidarności” i czołówką ówczesnego polskiego życia politycznego i kulturalnego.
– Paryż, Centre du Dialogue (rue Surcouf)
– Paryż, Centre du Dialogue (rue Surcouf)
i późniejszym prezydentem RP, Lechem Wałęsą
ⓒ Fot. Facebook Lecha Wałęsy, czerwiec 2021 r.
/ Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika
Dorywczy współpracownik paryskiej „Kultury” (np. nowele pt.: „Jacek” i „Champs Elysées”). Był członkiem Polskiego Komitetu Ruchu Europejskiego i współpracownikiem paryskiej delegatury Rządu RP na Wychodźstwie.
z opowiadaniem Macieja Morawskiego pt. „Jacek”
ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
w Instytucie Literackim w Maisons-Laffitte: w siedzibie „Kultury” (2008)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika
Le Mesnil-le-Roi
ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika
Od 1994 r. był członkiem Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie, a od 2015 r. do śmierci – prezesem honorowym tej organizacji.
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
W 1994 r. założył w Warszawie Klub im. Giorgio La Pira (Dialog ponad podziałami). Kierował też m.in. Polskim Funduszem Humanitarnym we Francji, opiekującym się Domem Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
Był Kawalerem Zakonu Maltańskiego, paryskim przedstawicielem Towarzystwa Polska-Francja w Paryżu (towarzystwo zabiegało o większą obecność Francji w Polsce i Polski we Francji). Członek Rady Fundacji im. Kościelskich i Stowarzyszenia Wolnego Słowa.
Milly-la-Forêt, 6 października 2016 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
Został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej (Londyn 1967), Złotym Krzyżem Zasługi (Londyn), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Warszawa, luty 1995 r.), Medalem „Zasłużony dla tolerancji” (2006), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2007). Laureat nagrody im. Świętego Brata Alberta. 9 listopada 2001 r. otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta i Gminy Krzywiń.
Kawaler francuskiego Orderu „Arts et Lettres” (9 grudnia 2016 r. odebrał w Paryżu komandorię tego orderu, przyznaną przez minister kultury Republiki Francuskiej).
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
W 2007 r., nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie ukazała się książka Teresy Masłowskiej, poświęcona Morawskiemu pt.: Łącznik z Paryża (ISBN 83-921389-9-6; wydanie 2, uzupełnione pt. Łącznik z Paryża – Rzecz o weteranie zimnej wojny, Instytut im. Stefana Grota – Roweckiego, Leszno 2009 [właśc. 2008]; wydanie 3, uzupełnione: kwiecień 2019).
(obchody 80. rocznicy urodzin, wrzesień 2009 r.)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
(obchody 80. rocznicy urodzin, wrzesień 2009 r.)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
(obchody 80. rocznicy urodzin, wrzesień 2009 r.)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
We wrześniu 2009 r., z okazji 80. rocznicy urodzin Morawskiego odbyły się obchody rocznicowe: w Centre du Dialogue w Paryżu, oraz w Kościanie, Jurkowie, Krzywiniu i Warszawie – w ówczesnej siedzibie Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
im. Aliny Perth-Grabowskiej – luty 2016 r.
– prezentacja pierwszego tomu dzienników
pt. „Dwa brzegi. Zapiski weterana zimnej wojny”
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
W latach 2015-2017 nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego ukazał się czterotomowy wybór jego dzienników pt.: Dwa brzegi. Zapiski weterana zimnej wojny, publikowanych pierwotnie na jego stronie internetowej, założonej przez Stowarzyszenie w 2009 roku ( https://morawskimaciej.wordpress.com ).
niedaleko swego mieszkania przy rue du Général-Grossetti
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
Mieszkał w Paryżu, w XVI dzielnicy (13 rue Mesnil, 1 rue Largillière oraz 3, a później 5 rue du Général-Grossetti); trzy ostatnie lata życia spędził w Domu św. Kazimierza – zasłużonej polskiej placówce dla osób starszych, w której niegdyś mieszkał i gdzie zmarł m.in. Cyprian Kamil Norwid (119 rue du Chevaleret).
ⓒ Fot. Mariusz Kubik
Zmarł 6 czerwca 2021 r., w godzinach porannych, w paryskim szpitalu uniwersyteckim Pitié Salpêtrière. Pogrzeb odbył się 11 czerwca 2021 r. Mszę świętą pogrzebową odprawiono w kościele Notre Dame de l’Assomption przy ulicy Saint-Honoré, w pierwszej dzielnicy Paryża; ceremonia pochówku odbyła się kilka godzin później na cmentarzu w Lailly-en-Val, niedaleko Orleanu.
ⓒ Fot. Hanna Zaworonko
Maciej Morawski spoczywa w grobie rodzinnym, wraz z rodzicami – w nekropolii, gdzie znajdują się groby licznych działaczy emigracji niepodległościowej.
MARIUSZ KUBIK
Lailly-en-Val, 5 grudnia 2008 r.
© Fot. Mariusz Kubik
© Fot. Archiwum Macieja Morawskiego
Zobacz także:
Maciej Morawski (1929-2021) – Strona na Facebooku
Maciej Morawski – Widziane z Paryża [strona internetowa wraz z blogiem]
03.2015 – Pierwszy tom dzienników Macieja Morawskiego, paryskiego korespondenta RWE (wolnaeuropa.pl)
Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego 