© Fot. Mariusz Kubik / Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
7 października 2022: Aleś Bialacki, białoruski obrońca praw człowieka i twórca białoruskiego Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiasna” – jest jednym z tegorocznych laureatów Pokojowej Nagrody Nobla – poinformował Norweski Komitet Noblowski w Oslo. Wielokrotnie prześladowany za swoją działalność, był m.in. skazany na 4,5 roku w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze i konfiskatę mienia. Na wolność wyszedł w czerwcu 2014 r. na podstawie amnestii, po 1050 dniach. Ponownie więziony jest od lipca 2021 r.
© The Nobel Prize Foundation
Po ogłoszeniu werdyktu o przyznaniu Pokojowej Nagrody Nobla, Swiatłana Cichanouska – liderka białoruskiej opozycji, kandydatka na prezydenta Białorusi w wyborach prezydenckich w 2020 roku, napisała:
„To wspaniała wiadomość! Aleś Bialacki to duma Białorusinów. Teraz to wiadomo na całym świecie. Teraz jest kolejny laureat Nobla na Białorusi – który sprzeciwia się dyktaturze i wojnie. Gratuluję Alesiowi i jego rodzinie tej nagrody. Jestem pewna, że to bardzo ważny znak wsparcia dla ich rodziny. Ale ta nagroda jest także uznaniem wkładu wszystkich białoruskich działaczy na rzecz praw człowieka w zapewnienie pokoju i praw człowieka. Więc gratuluję wszystkim, którzy wybrali to jako dzieło swojego życia.
Niestety Aleś nie dowiedział się od razu u nas o nagrodzie Nobla. Nie przyjedzie do Oslo z mową noblowską, bo Aleś Bialacki, jak tysiące Białorusinów, jest za kratami z powodów politycznych. To już drugi raz, kiedy został uznany za więźnia politycznego. A to świadczy o tym, że reżim stanowi zagrożenie dla pokoju i wolności białoruskiej ludności.
To nie pierwszy raz, kiedy osoba, która jest za kratkami z powodów politycznych, otrzymuje nagrodę pokojową. Ale to pierwszy przypadek, kiedy cała Białoruś jest dumna z laureata Nagrody Nobla w więzieniu. Jestem pewna, że ci, którzy represjonowali Alesia i tysiące niewinnych ludzi, wkrótce pozostaną w nieznanej przeszłości. A właśnie tacy bohaterowie jak Aleś Bialacki przejdą do historii”.
Tegorocznymi laureatami Pokojowej Nagrody Nobla są ponadto: rosyjska organizacja „Memoriał” i ukraińskie „Centrum Wolności Obywatelskich”.
Adam Michnik, dziennikarz, wieloletni opozycjonista i działacz na rzecz praw człowieka, napisał m.in.:
„To nagroda dla tych wszystkich, którzy chcą widzieć świat bez obcych okupacji i obcych agresji, bez plutonów egzekucyjnych i bez bomb spadających na szkoły i szpitale, bez więźniów politycznych oraz bez kłamstwa i przemocy.
Tegoroczna nagroda to też znak nadziei dla tych wszystkich dzielnych Ukraińców, Białorusinów, także Rosjan, którzy mieli odwagę i determinację, by sprzeciwić się nikczemnym dyktaturom Putina czy Łukaszenki.
Ta nagroda to znak żywotności ducha Sacharowa i Mandeli, ducha dzielnego chińskiego intelektualisty Liu Xiaobo, ducha Lecha Wałęsy i tamtej Solidarności, ducha Havla i Karty’77, ducha Kołakowskiego i Miłosza, Camusa i Orwella, ducha Patoczki i Istvana Bibo. Dopóki te duchy nam towarzyszą, dopóty wbrew złoczyńcom i podłym kłamcom będziemy trwać przy naszych zasadach: miłosierdzia dla słabych i nadziei dla prześladowanych.”
MARIUSZ KUBIK
7 października 2022 r.
*
AKTUALIZACJA / 3 marca 2023: Białoruski sąd uznał Alesia Bialackiego za winnego przemytu. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla ma spędzić w więzieniu 10 lat. Założyciel i przewodniczący najważniejszej białoruskiej organizacji praw człowieka „Wiasna”, Aleś Bialacki utrzymuje, że jest przetrzymywany z powodów politycznych. W 2022 r. został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.
Zobacz więcej:
* * *
Aleś Bialacki [Але́сь Бяля́цкі],
właśc. Alaksandr Wiktarawicz Bialacki
[Аляксандр Віктаравіч Бяляцкі]
(ur. 25 września 1962 r. w Wiartsili)
Białoruski działacz społeczny, polityk i obrońca praw człowieka; dyrektor Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna”, wiceprzewodniczący Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka; honorowy obywatel miasta Genui. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla za 2022 rok.
Ojciec Alaksandra Bialackiego, Wiktar, pochodził z zamożnej rodziny, która w wyniku kolektywizacji popadła w nędzę. W 1940 r. władze radzieckie przeprowadziły akcję werbunkową mającą na celu zasiedlenie dawnych fińskich terytoriów włączonych do ZSRR w wyniku wojny radziecko-fińskiej. Wobec panującego na Białorusi głodu, ojciec Wiktara, Uscin, na początku tego samego roku podjął decyzję o skorzystaniu z możliwości przeprowadzki. W ten sposób 10-letni Wiktar wraz z ojcem i pięciorgiem rodzeństwa znalazł się w Karelii. Matka Aliaksandra Bialackiego, Nina, pochodziła spod Narowli i podobnie jak Wiktar, przybyła do Karelii w wyniku radzieckiej akcji werbunkowej, jednak dopiero po II wojnie światowej. Tam też poznali się i wzięli ślub.
© Fot. Mariusz Kubik / Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Alaksandr Bialacki urodził się 25 września 1962 r. w osadzie Wiartsila, w rejonie sortawalskim Karelskiej Autonomicznej SRR (ZSRR). Był pierwszym dzieckiem swoich rodziców. Nadano mu imię po ojcu matki, który zginął w czasie wojny. W 1964 r. rodzina otrzymała możliwość powrotu na Białoruś w związku z zapotrzebowaniem na robotników do nowo powstających zakładów przemysłowych. Rodzina Bialackich postanowiła zamieszkać przy zakładach chemicznych w Swietłahorsku ze względu na ich bliższe położenie do rodzinnych stron matki.
Aleś Bialacki ukończył Szkołę Średnią Nr 5 w Swietłahorsku. Od 1979 r. studiował filologię białoruską i rosyjską na Wydziale Historyczno-Filologicznym Homelskiego Uniwersytetu Państwowego. W czasie studiów zaczął aktywnie mówić w języku białoruskim.
© Fot. Mariusz Kubik / Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
W latach 1984–1989, z przerwą na służbę w Armii Radzieckiej, zrobił aspiranturę w Instytucie Literatury Akademii Nauk Białoruskiej SRR. Pracował jako nauczyciel. W roku 1989 był pracownikiem naukowym Muzeum Historii Literatury Białoruskiej. W latach 1989–1998 pracował jako dyrektor Muzeum Literackiego Maksyma Bahdanowicza.
Od 20. roku życia brał udział w ruchu antykomunistycznym i narodowo-demokratycznym. W młodości działał w nieformalnej, faktycznie podziemnej organizacji, wraz z kolegami kupując proste maszynki drukarskie i wyrabiając ulotki. Celem organizacji, według jego słów, była niepodległość Białorusi. Alaksandr Bialacki był współzałożycielem, a w latach 1986–1989 przewodniczącym Towarzystwa Młodych Literatów „Tutejszyja”. W tym okresie KGB podjęło próbę jego zwerbowania, jednak na pierwszym spotkaniu Bialacki odmówił kontynuowania jakichkolwiek kontaktów z tą instytucją. Podpisywał pisma do Mińskiej Miejskiej Rady Deputowanych z prośbą o zezwolenie na organizację demonstracji „Dziady-87” i „Dziady-88”, których celem było wyrażenie sprzeciwu wobec totalitaryzmu i stalinizmu. Za udział w „Dziadach-88” został aresztowany i ukarany grzywną. W czasie aspirantury był szykanowany z przyczyn politycznych.
© Fot. Mariusz Kubik / Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Był współzałożycielem Białoruskiego Społecznego Towarzystwa Historyczno-Oświatowego „Martyrałoh Biełarusi”. Od ukształtowania się komitetu organizacyjnego Białoruskiego Frontu Ludowego „Odrodzenie” (BFL) w 1988 r., był jego aktywnym działaczem. Pełnił funkcję sekretarza zarządu BFL. W 1990 r. był jednym z założycieli Białoruskiej Katolickiej Hramady. W latach 1992–1996 był deputowanym do Mińskiej Miejskiej Rady Deputowanych. Wchodzi w skład Związku Pisarzy Białoruskich. Od 1998 r. był redaktorem biuletynu „Prawa na Wolu”, dotyczącego obrony praw człowieka. Od 30 października 1999 r. był zastępcą przewodniczącego Białoruskiego Frontu Ludowego „Odrodzenie”. W czerwcu 2000 r. został wybrany na kierownika Grupy Roboczej Zgromadzenia Demokratycznych Organizacji Pozarządowych. W latach 2007-2016 Bialacki był wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka (FIDH).
W 1996 r., po serii przypadków brutalnego rozpędzania demonstracji przez siły porządkowe, Alaksandr Bialacki stanął na czele nowo utworzonego Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna-96” (obecnie: „Wiosna”). Przez wiele lat działalności organizacja udzieliła pomocy prawnej i materialnej tysiącom ludzi, w przypadku których istniały podejrzenia, że białoruska władza łamie ich prawa.
© Fot. Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Aleś Bialacki był wielokrotnie pociągany do odpowiedzialności karnej. Zdaniem niezależnych białoruskich mediów, były to prześladowania o podłożu politycznym. Na początku 2011 r. gazeta „Sowietskaja Biełorussija”, organ prasowy władz Białorusi, opublikowała serię bardzo krytycznych artykułów na temat polityków opozycji, w tym Bialackiego. 4 sierpnia 2011 r. Bialiacki został aresztowany pod zarzutem uchylania się od wypłaty sum podatków, zbiórek w szczególnie dużych rozmiarach. Podstawą do aresztowania były informacje o kontach bankowych, które przekazały Białorusi litewskie Ministerstwo Sprawiedliwości oraz polska Prokuratura Generalna. Wyjście tego faktu na jaw wywołało międzynarodowy skandal. Strona litewska wyraziła ubolewanie, tłumacząc, że informacje o Bialackim zostały przekazane przez pomyłkę. Zawiesiła też bezterminowo współpracę prawną z Białorusią. Wkrótce potem oficjalne przeprosiny wystosował minister spraw zagranicznych Polski Radosław Sikorski.
Aresztowanie Bialackiego zostało potępione przez osoby i instytucje z całego świata, m.in. przez: ministra spraw zagranicznych Litwy i przewodniczącego OBWE Audroniusa Ažubalisa, rząd Niemiec, wysoką przedstawiciel ds. zagranicznych Unii Europejskiej Catherine Ashton, Związek Pisarzy Białoruskich, brytyjskiego ministra ds. Europy Davida Lidingtona, organizację Amnesty International, Departament Stanu USA, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Jerzego Buzka.
© Fot. Archiwum Mariusza Kubika / Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego
24 listopada 2011 r. Alaksandr Bialacki został skazany na 4,5 roku kolonii o zaostrzonym rygorze oraz na konfiskatę mienia. Wyrok został potępiony przez białoruskich polityków opozycyjnych, obrońców praw człowieka, polityków i dyplomatów państw Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, Radę Europy, a także wielu innych instytucji, polityków i obrońców praw człowieka z całego świata. Ich zdaniem miał on charakter polityczny, a wina Bialackiego nie została dowiedziona.
Na wolność wyszedł w czerwcu 2014 r. na podstawie amnestii, po 1050 dniach. Ponownie więziony jest od lipca 2021 r.
Za swoją działalność otrzymał m.in. nagrodę Obrońców Praw Człowieka przyznawaną przez Departament Stanu USA, Nagrodę Wolności im. Andrieja Sacharowa norweskiego Komitetu Helsińskiego, nagrodę Lecha Wałęsy oraz nagrodę dla obrońców praw i wolności im. Pawła Włodkowica. W 2006 r. były prezydent Czech Václav Havel wręczył mu laur „Homo Homini”.
Zobacz także:
Nobel Committee Champions Human Rights With 2022 Peace Prize – Radio Free Europe / Radio Liberty
Aleś Bialacki w archiwach Radio Free Europe / Radio Liberty
Ales Bialiatski awarded the Nobel Peace Prize 2022 – Human Rights Center „Viasna” (Viasna96)
Aleś Bialacki. Kim jest białoruski obrońca praw człowieka i laureat pokojowego Nobla? – Biełsat
Książki Alesia Bialackiego w plikach pdf do pobrania
* * *
Алесь Бяляцкі, Халоднае крыло Радзімы
Вільня 2014
Inne książki Alesia Bialackiego (pliki PDF)
* * *
Валер Каліноўскі, Справа Бяляцкага
Радыё Свабодная Еўропа / Радыё Свабода
Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе
2012
ISBN 978-0-929849-49-2
#alaksandrbialacki #aliaksandrbialiacki #aleśbialacki #АлесьБяляцкі #NobelPrize #NobelPeacePrize #PokojowaNagrodaNobla
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego 